Her yılın mart ayı Kadın Tarihi Ayı olarak kabul edilir ve bu ay içersinde kadınların tarihe, kültüre ve topluma olan katkılarına dikkat çekmek hedeflenir. Maalesef tarih boyunca kadınlar, bilim ve teknik alanlarında cinsiyet eşitsizliği ve önyargılar sebebiyle hak ettikleri yeri edinememiş veya gelişimleri engellenip yaptıkları çalışmalar yok sayılmıştır. Bu nedenle, kadınların tarih boyunca STEM alanlarındaki etkisini vurgulamak ve onlara hak ettikleri itibarı vermek adına sizi tüm zamanların en etkili bilim kadınları ve mühendislerinden bazılarıyla tanıştırmak istedik.

Tarih boyunca kadınların bilim ve teknik alanda yaptığı katkılar göz ardı edildi.

Sophie Germain (1776 - 1831)

Sophie Germain, sayı teorileri konusundaki etkili çalışmaları ile tanınan bir matematikçi, fizikçi ve filozoftur. Matematik tarihinin en ünlü teoremlerinden biri olan Fermat'ın Son Teoremi üzerine yaptığı çalışmalar, bilim dünyasında isminin duyulmasını sağlamıştır.

Fermat'ın Son Teoremi'ni bu kadar çarpıcı kılan şey, ilk kez öne sürüldüğü 1657 yılından itibaren 358 yıl boyunca matematikçiler tarafından çözülememiş olmasıdır. Teorem, en fazla başarısız ispata sahip olması bakımından “en zor matematik problemi” olarak Guinness Dünya Rekorları'na dahi girmiştir.

Ailesi resmi bir eğitim almasına karşı çıkmasına rağmen Sophie Germain, babasının kütüphanesinde bulunan Gauss ve Legendre gibi matematikçilerin kitaplarını inceleyerek matematik başta olmak üzere birçok farklı alanda kendini eğitmiş. Fermat’ın Son Teoremi üzerine yaptığı çalışmalar paradigmada kırılmaya sebep olmuş ve sonraki iki yüz yıl boyunca ünlü teorem üzerine çalışan matematikçiler için temel oluşturmuştur.

Ada Lovelace (1815 - 1852)

Tarihteki ilk bilgisayar programcısının kadın olduğunu biliyor muydunuz? Ada Lovelace, Charles Babbage tarafından tasarlanan ilk mekanik genel amaçlı bilgisayar olarak kabul edilen Analitik Makine üzerinde Bernoulli sayılarını hesaplamak için tarihteki ilk algoritmayı yazan kişidir. Şahsi notları incelendiğinde, Analitik Makine’nin daha önce üretilmiş olan hesap makinelerinden farklı olduğunu ve modern bilgisayarların işleyişini o zamandan öngörebildiği anlaşılıyor. Analitik Makine, tıpkı modern kodlama mantığına benzer şekilde çalışır: kartların üzerinde belirli bir örüntüde giden delikler girilen veriye işaret eder ve makine işlemi bu verilere göre gerçekleştirir. 

Lovelace, Analitik Makine’in nasıl çalıştığını anlayınca makinenin kapasitesinin matematik hesaplamalarının ötesinde olduğunu, hatta sayıları notalara çevirerek besteler dahi oluşturabileceğini öne sürdü. Sayıların sadece nicelik ifade etmenin ötesinde, notalar gibi başka unsurları da temsil edebileceğini fark etti. Analitik Makine’nin hesaplamanın ötesinde bilgi işlem potansiyeli taşıdığına yönelik vizyoner yaklaşımı ile modern programlamanın temellerini şekillendiren yeni bir bakış sundu.

Edith Clarke (1883 - 1959)

Edith Clarke, profesyonel olarak elektrik mühendisliği yapan ve aynı alanda üniversitelerde tam zamanlı profesör olarak çalışan ilk kadındı. Columbia Üniversitesi'nde elektrik mühendisliği okumasına ve MIT'de aynı alanda yüksek lisansını tamamlamasına rağmen cinsiyetinden dolayı mühendis olarak iş bulamadı. Bu nedenle, elektrikli bilgisayarlar yaygınlaşmadan önce matematiksel hesaplamaları yapmaktan sorumlu olan kişilerin süpervizörü olarak çalıştı. Bu süre zarfında, elektrik mühendisliğinde kullanılan hesaplamaları kolaylaştırmak adına matematiksel metotlar kullanarak modellemeler geliştirdi. Bu çalışmalar sonucunda elektriksel nakil hatlarının özelliklerini ölçmeye yarayan denklemleri daha kolay çözen Clark hesaplayıcısını icat etti. 1948 yılında Clarke, Amerikan Elektrik Mühendisleri Enstitüsü üyeliğine seçilen ilk kadın oldu.

Katherine Johnson (1918 - 2020)

Katherine Johnson, yapılan ilk uzay uçuşlarının başarılı bir şekilde gerçekleşmesinde kritik önem taşıyan yörünge mekaniği hesaplamalarıyla bilinen, 33 yıl boyunca NASA’da çalışmış bir astrofizikçi ve matematikçidir. Johnson, NASA'nın tarihe damga vurmuş tüm uçuşlarının çekirdek ekibinde yer almıştır. 1961 yılında astronot Alan Shepard'ın gerçekleştirdiği ABD’nin ilk uzay uçuşunun ve bir sonraki yıl da Dünya'nın yörüngesini dönen ilk ABD astronotu olan John Glenn'in uçuşunun rotasını hesaplamıştır. Ayrıca Johnson, Ay yüzeyine yapılan insanlı ilk uzay uçuşu olan Apollo 11’in rotasının hesaplanmasında görev almış ve mürettebatın Apollo 13 uçuşunda meydana gelen patlamadan sağ çıkarak Dünya’ya geri dönmesini sağlayan ekipte yer almıştır. Johnson, 1986 yılında NASA'dan emekli olana kadar Space Shuttle gibi programlarda yer alarak çalışmalarına devam etti.

Rosalind Franklin (1920 - 1958)

Rosalind Franklin, 1962 yılında X-ışını kırınım görüntüleri alarak DNA'nın çift sarmal yapısını keşfetmesiyle tanınan bir kimyagerdi. Franklin ayrıca, X-ışını kırınım görüntülerini kullanarak tütün mozaik virüsünün RNA yapısını inceleyip virüslerin yapısı üzerine de çalışmalar yürüttü.

Bir diğer önemli çalışması, o zamanlar hala ölümcül bir virüs olan çocuk felci üzerineydi. Erken vefatından önce yürüttüğü araştırmalarda, çalıştığı ekip ile birlikte virüsün detaylı röntgen görüntüleri üzerinde incelemeler yaparak virüsün yapısının anlaşılmasına büyük katkı sağladı.

Karşılaştıkları tüm zorluklara rağmen alanında öncü olan bütün bu kadınlar, yüksek vizyonları ve yaptıkları işe olan tutkuları ile birlikte dünyayı ve tarihi değiştirdiler. Biz de HUB21 ekibi olarak onların kararlılığından ve gücünden ilham alarak, genç kızları bilim ve teknoloji alanlara yönlendirmeye ve bu alanlarda yetkinlik kazanmalarına teşvik ederek kadınların STEM’deki varlığını güçlendirmeyi hedefliyoruz. Bu nedenle, HUB21 For Girls mottosu altında gerçekleştirdiğimiz projelerimizde kodlama ve programlama gibi STEM alanlarına odaklı dersler vererek onların geleceğe emin adımlarla yürüyen bireyler olmalarına destek oluyoruz.